Warto się uczyć rosyjskiego?
Czym jest język? Definicja wydaje się łatwa: jest to środek komunikacji określonej grupy ludzi.
Język rosyjski – powstanie
Wiele wieków temu istniał język praindoeuropejski. Z niego wyodrębniła się rodzina języków indoeuropejskich. Jedną z odnóg tej rodziny są nasze języki słowiańskie.
Język praindoeuropejski rozpadł się i powstały następujące języki: niemieckie, celtyckie, irańskie, romańskie, indyjskie, bałtyckie, albański, grecki, słowiańskie i inne języki.
Historia języków słowiańskich
Z języka praindoeuropejskiego wydzielił się język prasłowiański (ogólnosłowiański). Zdarzyło się to około końca trzeciego i początku drugiego tysiąclecia przed naszą erą. Słowianie znacznie poszerzyli posiadane terytorium około szóstego wieku naszej ery. I w tym właśnie momencie nastąpił rozpad prajęzyka ogólnosłowiańskiego na języki wschodnich, zachodnich i południowych Słowian. Postępujący historyczny rozwój Słowian zakończył się wydzieleniem odrębnych języków.
Do języków wschodniosłowiańskich należą: rosyjski, ukraiński i białoruski. Do zachodniosłowiańskich: polski, czeski, słowacki, górny i dolno serbołużycki, połabski. Do południowosłowiańskich: macedoński, słoweński i serbochorwacki.
Jedność języka plemion wschodniosłowiańskich istniała jeszcze w XII wieku. W XIV/XV wiekach język ten rozpadł się na rosyjski, ukraiński i białoruski.
Każdy język, także i język Słowian wschodnich, podlegał wpływom innych języków. Kontakty wzajemne plemion wschodniosłowiańskich z południowosłowiańskimi zdeterminowały przejęcie niektórych właściwości cech szczególnych) języka południowych Słowian.
Język starosłowiański silnie wpłynął na język rosyjski. Starosłowiańskim posługiwało się jedno z plemion macedońskich. Na ten język były przetłumaczone z greckiego księgi duchowne, przede wszystkim Ewangelie. Dwaj uczeni monachowie, bracia Cyryl i Metody, stworzyli specjalny alfabet. On w pełni odpowiadał dźwiękom języków słowiańskich.
Cyrylicą posługują się do dnia dzisiejszego wszystkie narody wschodniosłowiańskie (rosyjski) oraz niektóre południowosłowiańskie.
Chrzest Rusi miał miejsce w 988 roku. Zaraz potem z Bizancjum przywożono księgi, napisane w języku starosłowiańskim, z przeznaczeniem dla cerkwi.
Dlatego był to język piśmiennictwa cerkiewnego oraz obrzędów kultowych. Język ten prawie w ogóle nie miał wpływu na język mówiony jak też na dokumenty pisane treści świeckiej.
Nastąpił okres rozdrobnienia feudalnego i najazdu Mongołów. Spowodowało to wzrost znaczenia języka cerkiewnosłowiańskiego jako języka literackiego oraz wzmocnieniu dialektów i gwar lokalnych.
W końcu XIV i szczególnie na początku XV wieku na Ruś przesiedlili się uczeni Bułgarzy i Serbowie, uciekinierzy od Turków, którzy podbili Półwysep Bałkański. To wzmocniło język starosłowiański w funkcji języka literackiego. W końcu XII i na początku XIII wieku zaczęła się przebudowa całego języka staroruskiego. Do dnia dzisiejszego przechowały się pamiątki piśmiennictwa tego okresu. Na podstawie prowadzonych na nich badań śmiało można stwierdzić, iż język potoczny (mówiony) wieku trzynastego w swojej strukturze gramatycznej bliski jest językowi współczesnemu.
Centralne Państwo Moskiewskie rosło w potęgę. Rozwijały się związki z zagranicą. Zwiększało to wagę i znaczenie różnych urzędowych i prawniczych dokumentów. Ich język zbliżony był do mowy potocznej (języka mówionego). Stworzyło to podstawy dla powstania języka literackiego na fundamencie rosyjskim.
Do końca wieku XVII język starosłowiański był używany w charakterze normy literackiej. Car Piotr I przeprowadził na początku XVIII wieku poważne reformy. Rosja rozbudowała kontakty zagraniczne, nastąpił jej kulturalny i ekonomiczny rozwój. Użycie języka starosłowiańskiego zostało silnie ograniczone. Dokumenty urzędowe oraz cała literatura naukowa i techniczna były opracowywane przy użyciu języka potocznego (mówionego). Wykorzystywano również elementy obcojęzyczne, przede wszystkim terminy. Gwara średniowielkoruska moskiewska legła u podstaw rosyjskiego języka literackiego. Alfabet uproszczony, wprowadzony przez Piotra I, został nazwany alfabetem cywilnym.
Uczony i poeta, M. W. Łomonosow (1711-1765) utrwalił żywy język rosyjski w funkcji języka literackiego. Poeta zastosował go w swoich satyrach, pieśniach, komediach, listach epigramach. Najważniejsze jednaj znaczenie miała stworzona przez niego „Gramatyka rosyjska”.
W przeciągu wieku XVII i na początku XIX reformatorzy walczyli ze stronnikami panowania języka starosłowiańskiego w funkcji języka literackiego. Reformatorzy pragnęli przegnać starosłowiański z literatury i wykorzystać mowę żywą wraz ze słowami zapożyczonymi z języków zachodnioeuropejskich.
Za czasów A. S. Puszkina (1799-1837) powstał literacki język rosyjski bliski współczesnemu językowi literackiemu. Poeta połączył w jedną całość mowę narodową, istniejące tradycje i słowa zapożyczone. Do języka zostały włączone także słowa oraz elementy języka starosłowiańskiego. Wszystko to wspomagało dalszy literatury rosyjskiej, która okazała znaczący wpływ na rozwój wielu literatur narodowych.
Współczesny język rosyjski stale się rozwija, tak samo jak i inne języki słowiańskie. Język literacki i potoczny podlegają tym samym prawom, pojawiają się coraz to nowe słowa. Najwyraźniej jest to widoczne w dziedzinach kosmonautyki, techniki komputerowej itp.
W Rosji istnieje wiele interesujących zjawisk i problemów. Aby je dokładnie, szczegółowo poznać, wskazane jest biegłe opanowanie języka rosyjskiego. I tu właśnie znajduje się odpowiedź na pytanie, postawione przeze mnie w tytule tej krótkiej historii języka rosyjskiego.